Ongeluk

In een ziekenhuis in het Patagonische stadje Trelew (foto: Marten Minkema)
In een ziekenhuis in het Patagonische stadje Trelew (foto: Marten Minkema)

Vanaf het moment dat een botsing onontkoombaar is, ben je eigenlijk al niet meer van deze wereld. Je zit in een capsule en ziet het landschap aan je voorbij trekken. Maar je hoort er niet meer bij. Misschien is dat maar voor even, misschien is het wel voor altijd. Zo zaten wij vieren in een kleine Fiat, die zojuist van het wegdek was losgekomen en ons meenam in een wilde slip naar links. In mijn herinnering zwegen we allemaal, maar ik weet niet of dat klopt. Rakelings voor de neus van een vrachtwagen zwiepten we weer naar rechts, draaiden om onze as en een uur later werd ik wakker in een Argentijns ziekenhuis.

Wat wist ik nog? Dat we terug naar het Beagle-schip reden vanaf Punta Tombo, een schiereiland aan de kust van Patagonië. Daar broeden honderdduizend pinguïns en misschien nog wel meer. Maar dat valt niet op. Want al die pinguïns staan in hun eentje in het landschap, kaarsrecht naast hun hol met eieren. Het nest waar ze ieder jaar terugkeren en hun vaste partner ontmoeten, die nu voedsel verzamelt in zee.
Magelhaese pinguïns op Punta Tombo (foto: Charles Boissevain)

Obers, dat zijn het. Kelners die wachten op het belletje van de keuken. En de mensen wachten mee. Want zo alomtegenwoordig is het wachten van de pinguïns, dat de toeristen die eerst stevig aan hun wandeling begonnen, steeds langzamer lopen en tenslotte ook stokstijf blijven staan in het kale landschap.

Van een afstandje keken we toe, ik en mijn reisgenoten: historica Jane Cameron, scheepsarts Charles Boissevain en Petra Niegeman, de partner van geluidsman Charles Kersten die aan boord van de Stad Amsterdam was gebleven. We keken een poosje toe, maar wilden niet meedoen met het Grote Wachten op Punta Tombo, want we hadden trek. In mijn tas zat dan wel een rol biscuit, maar een parkwachter had dat gezien en hield ons al een kwartier in de gaten. Koekjes moeten in de tas blijven, want die worden soms gevoerd en maken pinguïns ziek. Bovendien, de rit terug naar het schip was nog lang.
Ziekenhuis in het Patagonische stadje Trelew (foto: Marten Minkema)

Een uur later hadden we dat afschuwelijke ongeluk, op die middag van de 11e november 2009. Petra overleed meteen, Jane zes weken later in het ziekenhuis van het provinciestadje Trelew. Beiden zaten ze rechts in de auto, de kant die tegen de vrachtwagen klapte. Chauffeur Charles raakte ernstig gewond. Hij is nu terug in Nederland en werkt aan zijn revalidatie. Zelf was ik lichtgewond.

En dus kon ik meteen naar woorden zoeken. Maar die woorden kwamen niet. Dat stoorde mij vreselijk, de eerste dagen. Tot ik in de gang van het ziekenhuis die zuster aan de wand zag hangen. Ongeluk, ziekte: je kunt erover praten, maar het moet niet.
Pinguïns van Stephan Balkenhol, 1991

Later kwam ik dit plaatje tegen. Het hoort hier, op deze plek. Waarom? Ook daar heb ik geen woorden voor.