De Drijvende Brandkast

Omslag reclamefolder voor de Drijvende Brandkast (archief Gert Holstege)

In het Museum voor de Mooiste Mislukte Uitvindingen – dat schijnt te bestaan, klik daarvoor hier  – moet de drijvende brandkast een ereplaats krijgen. Zelden kwamen technisch vernuft, bravoure en tomeloze dadendrang zo naadloos samen in een heilloos project. Fascinerend om over te horen en hier te lezen, een drama voor de betrokkenen.
April 1912. Ondernemer Cor van Blaaderen leest in de krant over het vergaan van de Titanic en denkt aan alle post en juwelen die jammerlijk mee zijn gesleurd naar de bodem. Waarom geen drijvende kluizen plaatsen op het dek van ieder schip? Van Blaaderen gaat met schaalmodellen de boer op, en maakt een mooie brochure waarin hij wijst op de 1000 schepen die jaarlijks zinken.
Cor van Blaaderen poseert met zijn geesteskind bij de firma Julius Pintsch in Berlijn (copyright www.muscom.nl in Den Haag)

Van Blaaderen krijgt flink wat geld bij elkaar. Links zien we hem trots staan bij de productie van zijn drijvende brandkasten in een Berlijnse fabriekshal van de firma Julius Pintsch. Helaas liep het fout af. Lees het in:

Kluis Overboord
Dit project van honderdduizenden guldens, zeemijlen en zweetdruppels heeft weinig tastbaars achtergelaten. Alle kluizen zijn omgesmolten, alleen in het Museum voor Communicatie staat nog een schaalmodel op depot. Maar wat wel rest is zeer gewild; de serie brandkastzegels.
Drijvende brandkast van opzij gezien aan boord op de scheepsroute naar Nederlands-Indië. De cilindervormige kluis zit klem tussen metalen armen, die automatisch openklappen als het schip zinkt (copyright www.muscom.nl in Den Haag).

Voor een brief in de drijvende kluis had je namelijk speciale zegels nodig. Ze staan hieronder, maar eerst wil ik deze foto laten zien van de zijkant van een drijvende brandkast op het dek. Het lijkt erop dat de ontwerpers van de postzegels zijn uitgegaan van deze zichthoek.

Is deze zegel van 150 cent door kunstenaar Leo Gestel niet schitterend? De kunstenaar tekende ook voor de postwaarden van 225, 450 en 750 cent (klik op de getallen om de zegels te zien). De waarden van 15, 60 en 75 cent werden ontworpen door Lion Cachet. Ik heb geen verstand van druktechniek, maar hoe kan het dat je die mooie, diepe kleuren niet meer ziet op hedendaagse zegels? Brandkastzegels zijn nu zeldzaam en peperduur, vooral als ze zijn gestempeld. Want er was amper een levende ziel die een brief stuurde per drijvende brandkast.

Met dank aan Gert Holstege voor de fraaie scans van de brandkastzegels.