Daar is de Post!

Affiche van Ton van Tast uit 1938 (bron: www.iconenvandepost.nl)

Het gaat wel en niet goed met de post. Het gaat wel goed omdat steeds meer pakketten worden verstuurd, het gaat niet goed omdat de gewone post in Nederland jaarlijks met tien procent afneemt. Zo is het snel afgelopen met de brief, de postzegel en de postbezorging, die zo onlosmakend deel lijken van het weefsel waaruit onze maatschappij bestaat. Dus wat gaat hier verloren?
Om dat scherp te krijgen maakte ik een tweeluik voor VPRO’s OVT, met allereerst een ode aan de uitgestorven lokettist op het postkantoor. En aandacht voor vergeten kanten van het postbedrijf, zoals briefcensuur en de drijvende brandkast, waarover ik ook het artikel Kluis Overboord schreef.
Treinexpediteurs in een postrijtuig op 27 november 1971 (collectie Georg Groenveld)

En dan natuurlijk de posttrein, waarop alleen de beste sorteerders van de PTT door nachtelijk Nederland mochten rijden. Expediteurs verdienden beter dan hun collega’s op kantoor, maar moesten treinbenen hebben en een ijzersterk geheugen voor de locaties van alle steden, dorpen en kleinste gehuchten langs het traject. Hoor het in:
Als laatste van alle Nederlandse postkantoren sloot die op het Utrechtse Neude op 28 oktober 2011.

Ons laatste postkantoor sloot in 2011. Dat was de kathedraal op het Neude in Utrecht, het mooiste posthuis van het land. Een handvol PostNL-winkeltjes kwam in de plaats, maar die zijn alweer weg. Tante Pos is alleen nog rijdend en wandelend in het straatbeeld present. En als je nu een postbode ziet, is het meestal een postbesteller. Die sorteert en bundelt de post niet meer, maar bezorgt alleen. Veel verhalen over de postbode in:

Verder bezoek ik de afdeling Onbestelbare Stukken van PostNL, waar postmedewerkers op geheime locatie de hele dag post openscheuren en daarmee het briefgeheim breken – en dat mag! Maar alleen hier. En grafisch ontwerpers Paul Hefting en Julius Vermeulen halen herinneringen op aan hun samenwerking bij de wereldberoemde Dienst Esthetische Vormgeving van de PTT.
Beemster posthond aan de zijde van postbode Siem Bruin voor melkfabriek De Tijd (collectie John Dehé)

Tot slot en hiernaast: de Beemster postbode Siem Bruin met zijn posthond voor melkfabriek De Tijd. Ik kreeg de foto van postkenner John Dehé, die in zijn boek Loont den Bode schrijft: ‘De hond had een speciale band met de kantoorhouders en de bestellers: dagelijks liep hij geheel zelfstandig naar het 300 meter verder gelegen hulppostkantoor om er de post op te halen.’

 

Met dank aan het Museum voor Communicatie in Den Haag, en Berry Kamer die de radiotechniek deed voor dit tweeluik.