Wat is een Postzegel?

Zomer 1959 verscheen een serie van vijf postzegels, waarvan sommige subtiel en andere fel waren gekleurd. Een vernieuwend, knap en vrolijk ontwerp van Lex Horn.
Zomer 1959 verscheen een serie van vijf postzegels, waarvan sommige subtiel en andere fel waren gekleurd. Een vernieuwend, knap en vrolijk ontwerp van Lex Horn.

Je hoort nog weinig over postzegels. Ze leiden een onopvallend bestaan in de marge van het krimpende postbedrijf. Dat is heel anders geweest. Nederland keek steeds reikhalzend uit naar wat de PTT nu weer had bedacht. De ontwerpen waren vernieuwend en gedurfd en honderdduizenden mensen speculeerden met zegels. Velen kochten complete vellen van de nieuwste uitgaven en de prijzen stegen torenhoog. 

Tot de postzegelbel barstte in 1979. De koersen crashten en sindsdien is het gemodder in de branche. Vanaf de verzelfstandiging van de PTT in 1989 pompte tante Pos het aantal uitgiftes op, om zoveel mogelijk omzet per verzamelaar te halen. Sinds het postbedrijf eerst TPG Post ging heten (1992), later TNT Post (2006) en PostNL (2011) is het jaarlijks aantal zegels gestegen van gemiddeld 20 naar meer dan 130. Anno nu kan iedereen ook nog eens zelf postzegels ontwerpen en frankeren, dus het aantal ontwerpen is niet meer bij te houden.

Ootje Oxenaar (foto: ANP)

Maar moet je dat nog willen? Krijgt het ontwerpen van al die postzegels nog genoeg aandacht? Ik betwijfel het.

In 1993 was het nog niet zover. De wereldberoemde Dienst Esthetische Vormgeving van de PTT bestond nog (merkwaardig, maar de DEV heeft nog geen lemma op Wikipedia), waar de vermaarde ontwerper Ootje Oxenaar de scepter zwaaide. Ik interviewde hem voor de radio-documentaire:

Wat is een Postzegel? WAT IS EEN POSTZEGEL?
Waarin ook handelaren en verzamelaars aan het woord komen en een woordvoerder van Buckingham Palace – want de Britse koningin heeft een unieke collectie. Verder is tekenaar Joost Veerkamp te horen, die sinds jaar en dag zijn eigen (vaak schitterende) postzegels uitgeeft. En de postbaas van dwergstaat Antigua maakt zich kwaad over de stortvloed van Disney-figuren op zijn nationale zegels. Let ook op de mooie commentaarstem van de onvolprezen Anton IJdo.
Postzegelontwerp anno 2008: iets met paddestoelen. Nog net te ontcijferen met een vergrootglas (bron: www.postzegelblog.nl)

En tja, dan dit voorbeeld links van postzegelontwerp anno 2008… Veel te vol en te priegelig, alleen te behappen met een flink vergrootglas. Je moet wel weten hoeveel je kwijt kan op een paar vierkante centimeter, en hoe je het beeld bij elkaar houdt. Mijn mening hoor.. Niet iedereen is zo somber over de staat van de Nederlandse zegel, getuige dit energieke blog.

De postkantoren zijn inmiddels allemaal gesloten, en de vervangende PostNL-winkeltjes bleken maar tijdelijk. De uitgave van een postzegel moet weer bijzonder worden, iets waaraan je kunt zien dat er goed over is nagedacht en waar iedereen naar uitkijkt. Of is die tijd voorgoed voorbij?